Ang kolonyalismo ay tumutukoy sa pagpapalawig ng soberanya ngnaghaharing-uri sa dayuhang lupain. Hindi lamang sa pananakop maaaringmasumpungan ang kolonyalismo, maaari rin itong umiral dala ngimpluwensya at globalisasyon.
Ang mga salik ng kolonyalismo sa anyo ng mapanlinlang na impluwensya ayang mga sumusunod: Amalgamasyon, Asimilisasyon, Indoktrinisasyon, atkatulad. Iisa lamang ang bunga ng mga nabanggit - Kaisipang Kolonyal!
Ang Kaisipang Kolonyal ang siya ngayong pangunahing sakwil sa pag-iralng kaisipan at kamalayang makabansa. Ang malaya at makabayangpag-iisip lamang ang tanging paraan upang maitaguyod natin angsariling pagkakakilanlan ngunit nasisingkil ito ng maalindog nakasipang kolonyal. Lubos nating pinagpipitaganan ang mga kulturangdayuhan; sa paraang dayuhan natin ibinabase ang antas ng sarilingkultura. Kung ang katutubong kultura ay hindi naaayon sa oryenstasyonng dayuhang kulturang ating nakamihasnan, agad natin itongisinasantabi, nililibak at pinagtatawanan.
Lubos tayong nabusabos at tuluyang naging mangmang sa panahon ng mgamananakop na Espanyol. Hindi nila tayo binigyan ng pagkakataong matutoat malinang sa dahilang lubusan silang nangangambang sa puntong mamulattayo sa pamamagitan ng edukasyon ay matuto tayong magsigasig atmaghimagsik tungo sa ating lunggating kasarinlan. Ang sistema ngedukasyon ay nalilingkis ng relihiyon at dayuhang pagpapahalaga.Lubusan tayong nabusabos sa kamay ng mga demonyong nakasaya nanagkukubli sa mga nanlilimahid na konkretong simbahan na siyang pilitna itinayo ng ating mga ama dala ng kanilang karahasan at sapilitangpaggawa. Hindi ba nila nababatid na ang mga maririkit na palasyo atkatedral ay pinagtibay ng dugo, pawis at luha ng ating mga ama't ina?Buwagin ang pundasyon ng haligi ng mapang-aping hanay!
Ang kahiya-hiyang kalagayang ito ay siya namang sinamantala ng bagongimperyalistang-inang-
bayan, ang Estados Unidos. Binigyan nila tayo ngedukasyon sa parehong paraan na binigyan din nila tayo na panibagonguri ng kamamangan - ang Alindog ng Amerikanisasyon!
Hindi pa natin lubusang nababatid at nauunawaan ang pinagmulan atkatutubong kamalayan ay narito na naman ang panibagong mananakop.Bagong mananakop na nagturo sa ating sumamba sa at magpita sa mgamapuputi, matatangos ang ilong, matatangkad at tumalima sa panibagongkolonyal na oryentasyon - ang Ingles ay superyor sa wikang Pilipino atiba pang katutubong dialekto - anumang katutubong sining, panitikan atkasanayan ay dekorasyon at palamuti lamang - mananatili ang KanluraningPag-iisip bilang naghaharing-uri at pamantayan sa kung ano ang magandaat pangit. Muli, buwagin ang pundasyon ng haligi ng mapang-aping hanay!
Ah Kalayaan! Kailan ka namin tunay na masusumpungan? Bagaman, angkalagayan ng ating bayan ay talaga namang mas mainam kaysa noon,mayroon na namang panibagong banta. Panibagong banta na higit na masmatindi kaysa noon, nagbabantang sigwa na hindi natin namamalayan,banta ng panibagong anyo ng kolonyalismo, panibagong banta sakamalayang Pilipino - ang Globalisasyon!
Ang globalisasyon na siyang gumugupo sa lokal na industriya atprodukto, katiyakan, ay perpektong halimbawa ng Neo-Kolonyalismo! Dahilsa globalisasyon, bumabaha ng mga dayuhang angkat at produkto sa mgalokal na merkado na bunga ng mala-pyudal na monopolyo ng mgakorporasyong multinasyunal, mga luma at bagong panginoong may-lupa atang papet na reaksyunaryong liderato na kasabwat ng mga ito. Sila namga nagtatakda ng halaga at dami ng produksyon [isama na rin natin angpananamantala sa mababa at di-makatwirang pasahod sa mga proletaryongmanggagawa.] Sila na lumalansag sa mga korporasyong-bayan at tahasangpumapanig sa halimbawa'y pagkakaroon ng mga base-militar ng US,sapilitang pagtuturo ng wikang Ingles sa lahat ng antas ng akademya,pagpabor sa mga kapitalista upang galugarin at lustayin ang ating likasna yaman, at katulad. Ang pag-iral ng mga dayuhang produkto ay lalongnagpapatatag sa hiraya ng mga mamimiili na ang pagtangkilik sa mga itoang maghahatid sa kanila tungo sa alta-sosyalidad, elitismo atsuperyuridad. Sa isa pang pagkakataon, buwagin ang pundasyon ngmapang-aping hanay!
Ang neo-kolonyalismo ang panibagong anyo ng panunupil ng mgaimperyalistang bayan sa paraang mainam at hindi natin lubusangnamamalayan. Atin itong masusumpungan saan mang dako, kalalakhan ngating mga anak at unti-unting bubura sa ating katutubong kamalayan.Hindi lamang sa anyo ng mapagsamantalang dayuhang kapitalismo kundimaging sa kabalintunaan ng Kanluraning Media! [at lokal na Media napilit na pinamamarisan ito]. Media na nagtuturo sa ating mga anak ngdayuhang pagpapahalaga, karimarimarim na kanluraning asal at gawi.Media na tigib ng kabalintunaan, buhong at balam na siyang iiral atdadaig sa kaisipang makabayan. Ni hindi natin [o kung mayroon man aykaunti na lamang] magawang sulyapan ang mga akdang Pilipino, sa panulatng mga Pilipino at para sa mga Pilipino; mga nobela, tula, sawikain atkwentong-bayan. Paano ang mga tradisyunal, kultural at rehiyunal napagtatanghal? Paano ang mga katutubong awitin at kundiman? Naisasantabinatin ang mga ito dahil lubusan tayong nahalina ng alindog ngsamo't-saring anyo ng kolonyalismo! Nababatid ba ng mga Anak ng Bayanang mga akda nina Amado Hernandez, Lualhati Bautista, Genoveva Matuteat ang mga kwentong-bayan ng mga kanayunan? 'Di kaya mas nakikilala pang mga kabataan sina William Shakespeare, Elizabeth Browning, RobertFrost at iba pang dinadakilang mga dayuhan?
Sa kasalukuyan ay tinatamasa natin ang huwad na kasarinlan, ngunitkahit papaano ay nagagawa na nating pahalagahan at tukuyin ang atingpinagmulan. Nakakalungkot isiping maraming bahagi ng ating kultura angtuluyan nang sumabay sa agos ng daluyong ng oras sanhi ng mahabangpanahon ng pananakop at nakakabagabag na unti-unti na ring nawawala angilan sa mga kulturang naiwan. Sa mga silid-aklatan at silid-paaralan nalamang ba natin na makikita't mahahawakan ang mga dakilang pamanangito? Matagal ng naghihintay sina Rizal, Bonifacio, Jacinto, Mabini atoo, maaring pati si Amado Guerrero na makipag-kwentuhan sa iyo sa mgasilid-aklatan ngunit maaring nagigiliw tayo sa pagbabasa ng Twilight, New Moon, Harry Potter, at mga katulad.
Wala naman talagang masama sa pag-aaral ng dayuhang kultura, panitikan,sining at awitin dahil nakakatulong din ito sa pag-unlad at pag-igpawng ating kamalayan at kaisipang "mayroon din kami niyan." Nawa'y huwaglamang natin ibaon sa limot ang sariling atin.
Ang dapat na mabatid ng mga Anak ng Bayan ay ganito:
Marapat lamang na pairalin ang kaisipan at kamalayang Pilipino,kaalinsabay nito'y madali nang malalansag ang mga sakwil sa tunay nakasarinlan, malalansag ang imperyalismo-burukrasya-
pasismo na matagalnang patuloy sa pananamantala at pang-aapi. Sa pamamagitan ng kamalayanat kaisipang makabansa, ating yayarin at ating papandayin ang lipunangmakabayan, maka-proletaryo, maka-magsasaka't manggagawa at HINDInagpapadala sa mapanupil na dikta ng mga opresyunista.
Hindi pa tapos ang laban ng Sambayanan, kikilos ang taung-bayan sapagbuwag ng Triangulo at pyudal na istrakturang panlipunan. Lilitisinsa Husgahang-bayan ang mga mapang-api't mapagsamantala. Kikilos sapagpukaw ng diwa ng wika at panitikan na siyang babasag samala-kolonyal na kamalayan!
